تفاوت تعمیر سنسور دوربین‌ کانن در دوربین های APS-C و فول‌فریم از نظر ابعاد، ابزار و دقت

تعمیر سنسور دوربین کانن

سنسور تصویر  در دوربین های Canon یکی از حیاتی‌ترین و حساس‌ترین اجزای هر دوربین دیجیتال است. این قطعه، معادل نگاتیو در دوربین‌های آنالوگ، وظیفه ثبت نور ورودی از طریق لنز و تبدیل آن به سیگنال دیجیتال را بر عهده دارد.

در دوربین‌های کانن، بسته به مدل و کاربرد، از دو نوع رایج سنسور استفاده می‌شود: APS-C (Crop Sensor) و Full-Frame (سنسور کامل).

هرکدام از این سنسورها ویژگی‌ها، اندازه‌ها و حساسیت‌های متفاوتی دارند که هنگام تعمیرات یا تعویض، باید به‌صورت کاملاً تخصصی در نظر گرفته شوند.

در این مقاله به تفاوت‌های مهم بین تعمیرات سنسور در این دو نوع دوربین می‌پردازیم؛ از ابعاد و طراحی فیزیکی گرفته تا ابزار مورد استفاده، روش‌های تمیزکاری، کالیبراسیون، ظرافت کاری و هزینه نهایی.

تفاوت‌های بنیادی بین سنسور APS-C و فول‌فریم از نظر طراحی و ابعاد

اولین و بارزترین تفاوت میان دو نوع سنسور، اندازه فیزیکی آن‌هاست.

سنسورهای فول‌فریم معمولاً اندازه‌ای برابر با فریم ۳۵ میلی‌متری (۳۶×۲۴ میلی‌متر) دارند، در حالی که سنسورهای APS-C کوچک‌تر هستند و معمولاً ابعادی حدود ۲۲.۳×۱۴.۹ میلی‌متر دارند (بسته به نسل دوربین و طراحی شرکت).

این تفاوت ابعاد، تنها در ثبت تصویر تأثیر ندارد؛ بلکه به‌شدت روی نحوه تعمیرات، ظرافت تمیزکاری، زاویه دید، حساسیت نوری و دقت ابزار تأثیر می‌گذارد.

هر چه سنسور بزرگ‌تر باشد، اجزای آن (فتودیودها، فیلترهای RGB و ساختار میکرولنزها) فاصله‌ی بیشتری از هم دارند.

به همین دلیل تمیزکاری و سرویس سنسور فول‌فریم نیاز به دقت بیشتر در پوشش‌ دهی سطح و استفاده از ابزارهایی بزرگ‌تر و دقیق‌تر دارد.

در مقابل، سنسور APS-C به دلیل تراکم پیکسلی بالاتر در فضای فیزیکی کوچک‌تر، نسبت به فشارهای فیزیکی آسیب‌پذیرتر است و احتمال آسیب رساندن با ابزار نامناسب در آن بیشتر خواهد بود.

تفاوت در ابزارهای مورد استفاده برای سرویس و تعمیر سنسور دوربین کانن

ابزارهای تمیزکاری سنسور به‌صورت خاص برای هر نوع سنسور طراحی می‌شوند و استفاده از ابزار اشتباه می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی شود.

به‌عنوان مثال، سواب‌های مخصوص تمیزکاری سنسور (Sensor Swabs) که برای فول‌فریم طراحی شده‌اند، معمولاً عرضی برابر با ۲۴ میلی‌متر دارند؛ در حالی که سواب‌های APS-C معمولاً ۱۶ میلی‌متری هستند.

استفاده از سواب فول‌فریم روی سنسور APS-C می‌تواند منجر به فشار ناهموار و خراش روی سطح سنسور شود، و بالعکس، سواب کوچک‌تر ممکن است نتواند سطح سنسور فول‌فریم را به‌طور کامل پوشش دهد و باعث ایجاد نوارهای کثیفی باقی‌مانده شود.

همچنین در مورد محلول‌های تمیزکننده (Sensor Cleaning Solution) نیز باید تفاوت‌ها را در نظر گرفت.

برخی سنسورهای فول‌فریم دارای پوشش AR (ضد بازتاب) حساس‌تری هستند که استفاده از مواد تمیزکننده با الکل بالا می‌تواند به آن‌ها آسیب برساند.

به همین دلیل برای هر نوع سنسور، باید از محلول‌های مجاز و توصیه‌شده توسط کانن استفاده شود.

در مراکز تخصصی تعمیرات، تمیزکاری معمولاً با تجهیزات مکنده گردوغبار، لامپ UV برای شناسایی ذرات و دستگاه‌های ایمنی ضد الکترواستاتیک انجام می‌شود که در مورد فول‌فریم‌ها باید با شدت و کنترل بیشتری همراه باشد.

تفاوت در فرآیند باز کردن دوربین و دسترسی به سنسور

دسترسی به سنسور در بدنه‌های مختلف کانن تفاوت‌های زیادی دارد.

در دوربین‌های فول‌فریم حرفه‌ای مانند Canon EOS 5D Mark IV یا R5، به‌دلیل پیچیدگی بالای طراحی داخلی، مقاومت در برابر رطوبت و سیستم‌های خنک‌کننده خاص، دسترسی به سنسور نیاز به باز کردن لایه‌های متعددی از بدنه دارد. این شامل جداسازی صفحه‌نمایش، مدار کنترل، سیستم لرزش‌گیر سنسور (IBIS) و قطعات حفاظتی حساس است.

در مقابل، برخی دوربین‌های APS-C مانند Canon 90D یا M50، طراحی ساده‌تری دارند و دسترسی به سنسور با باز کردن چند پیچ و برداشتن صفحه نمایش یا شاسی پشتی قابل انجام است.

این موضوع باعث می‌شود که هزینه‌ی تعمیر یا تمیزکاری سنسور فول‌فریم بیشتر باشد و خطر بیشتری هم برای خرابی اجزای دیگر در حین تعمیر وجود داشته باشد.

تفاوت در سیستم لرزش‌گیر سنسور (IBIS) و اثر آن بر تعمیرات

در سال‌های اخیر، بسیاری از دوربین‌های فول‌فریم کانن مانند EOS R5 و R6 به سیستم لرزش‌گیر درون بدنه (In-Body Image Stabilization) مجهز شده‌اند.تعمیر سنسور دوربین کانن

این سیستم باعث می‌شود که سنسور روی یک شاسی متحرک قرار گیرد که می‌تواند تا ۵ یا ۶ محور حرکت کند. در هنگام تعمیر یا تعویض سنسور، این قطعه باید به‌طور کامل از سیستم لرزش‌گیر جدا شده و دوباره کالیبره شود، که نیازمند تجهیزات خاص و دقت بالا است.

در حالی‌که بیشتر دوربین‌های APS-C کانن فاقد IBIS هستند و لرزش‌گیر به لنز منتقل شده است، در نتیجه فرآیند جداسازی و نصب مجدد سنسور بسیار ساده‌تر و کم‌خطرتر خواهد بود.

این تفاوت یکی از دلایل اصلی پیچیده‌تر بودن تعمیرات سنسور در دوربین‌های فول‌فریم نسبت به مدل‌های کراپ‌سنسور است.

تفاوت در فرآیند کالیبراسیون و تراز سنسور

پس از هر گونه تعمیر سنسور دوربین کانن یا در زمان تعویض یا تمیزکاری سنگین روی سنسور، مرحله‌ای بسیار مهم به نام کالیبراسیون و تراز (Alignment) انجام می‌شود.

در این مرحله، سنسور باید دقیقاً در محل درست نسبت به مانت لنز و صفحه فوکوس قرار گیرد تا تصویر نهایی فاقد انحراف، تارشدگی در گوشه‌ها یا پدیده‌هایی مانند Focus Shift باشد.

در دوربین‌های فول‌فریم به دلیل ابعاد بزرگ‌تر سنسور، حتی انحرافی کمتر از ۵۰ میکرون می‌تواند باعث کاهش وضوح تصویر در گوشه‌ها شود.تعمیر سنسور دوربین کانن

این در حالی‌ست که در دوربین‌های APS-C با زاویه دید محدودتر، میزان تأثیر انحراف کمتر است.

به همین دلیل کالیبراسیون در دوربین‌های فول‌فریم نیازمند ابزار دقیق‌تری از جمله لیزر تراز، کارت‌های شطرنجی مخصوص و دستگاه کالیبره دیجیتال است.

هزینه و زمان تعمیر سنسور در دو نوع بدنه

بر اساس تجربیات مراکز تخصصی تعمیر دوربین، تعمیر سنسور دوربین کانن فول‌فریم به‌طور میانگین بین ۳۰ تا ۵۰ درصد گران‌تر از دوربین‌های APS-C است. این تفاوت هزینه ناشی از عوامل زیر است:

• پیچیدگی بیشتر باز کردن بدنه

• وجود سیستم IBIS و نیاز به کالیبراسیون مجدد

• قیمت بالاتر خود سنسور فول‌فریم (در صورت نیاز به تعویض)

• زمان بیشتر صرف‌شده برای تمیزکاری و تست نهایی

• ریسک بالاتر و مسئولیت فنی بیشتر

زمان تعمیر سنسور دوربین کانن نیز برای دوربین‌های APS-C بین ۲ تا ۳ ساعت و برای فول‌فریم‌ها بین ۴ تا ۷ ساعت تخمین زده می‌شود، البته بسته به مدل و نوع مشکل ممکن است بیشتر شود.

خطرات رایج در تعمیرات نادرست سنسور

عدم رعایت دقت و استانداردهای لازم در تعمیر سنسور دوربین کانن  یا تمیزکاری سنسور می‌تواند به مشکلات زیر منجر شود:

• خراش یا لکه روی سطح فیلتر سنسور

• ایجاد پیکسل‌های مرده یا گیر کرده (Stuck Pixel)

• آسیب دیدن پوشش AR

• عدم تراز کامل سنسور

• ایجاد خطوط رنگی در تصویر

• اشکالات فوکوس و کج شدن تصویر در لبه‌ها

این خطرات به‌خصوص در دوربین‌های فول‌فریم که سنسور حساس‌تری دارند، شدیدتر و غیرقابل جبران‌تر هستند.

جمع‌بندی

در یک نگاه کلی، می‌توان گفت تعمیر سنسور دوربین‌ کانن APS-C و فول‌فریم کانن از نظر ساختار، ابزار، ظرافت و دقت کاری تفاوت‌های اساسی دارند.تعمیر سنسور دوربین کانن

هرچند سنسور در هر دو نوع دوربین قطعه‌ای بسیار حساس و حیاتی است، اما در دوربین‌های فول‌فریم به دلیل وجود فناوری‌های پیچیده‌تر و ابعاد بزرگ‌تر، فرآیند تعمیر و کالیبراسیون بسیار دقیق‌تر و زمان‌برتر خواهد بود.

آگاهی از این تفاوت‌ها نه تنها برای تعمیرکاران بلکه برای عکاسانی که قصد مراقبت حرفه‌ای از تجهیزات خود را دارند، امری ضروری‌ست.تعمیر سنسور دوربین کانن

تهیه و تنظیم : اطمینان | نمایندگی دوربین کانن در ایران